Resultaten van de VLAMEF Metaalbarometer voor het eerste kwartaal van 2018

In het eerste kwartaal van dit jaar is de activiteit in de Vlaamse metaalverwerkende bedrijven net als vorig kwartaal licht toegenomen.  Het eerste kwartaal toonde opnieuw een toename qua orderpositie en aanwervingen van personeel in vast dienstverband.  De krapte op de arbeidsmarkt speelt daarbij duidelijk een rol, volgens de ondervraagde bedrijven. Daarnaast zorgen mogelijke importheffingen en handelsbelemmeringen bij de metaalverwerkende bedrijven wel voor enige onzekerheid.  Desondanks presteren de exporterende bedrijven voorlopig beter dan ooit en kijken ze het komende kwartaal met evenveel optimisme tegemoet. 

Binnenlandse orderpositie

In het eerste kwartaal van 2018 is de binnenlandse orderpositie bij 50% van de bedrijven toegenomen en bij 44% hetzelfde gebleven. Bij 6% daalde die orderpositie.  De binnenlandse vraag is dus toegenomen tegenover het vorige kwartaal en staat op het hoogste niveau van het afgelopen jaar.  De verwachtingen voor het tweede kwartaal van 2018 blijven eveneens op een hoog peil.   Ook in Nederland is de orderpositie toegenomen en zijn de verwachtingen hoog: bij 9% van de bedrijven was er een afname en bij 40% een toename van de orders.  Voor het tweede kwartaal zijn de ondernemers er, net als in België, positiever dan ze in lange tijd geweest zijn. In Nederland zijn er bij de toeleveranciers aan de bouw weinig bedrijven die een toegenomen orderpositie hebben.  Bij de Nederlandse oppervlaktebehandelaars zijn er veel bedrijven die hun orderportefeuille positief waarderen en hoge verwachtingen hebben voor het tweede kwartaal.  In België is dat verschil ook aanwezig, maar minder uitgesproken. Bij ons is de verspanende toelevering eveneens optimistisch gestemd.   Voor komend kwartaal verwacht 62% een toename en vreest 6% voor een afname van de orderpositie.  Bij de bedrijven waarvoor dit van toepassing is, blijken de orderboeken even goed gevuld dan vorige kwartalen: er is gemiddeld voor 12 weken werk in opdracht.  

Export
Bij de bedrijven die exporteren, is de waardering van de buitenlandse orderpositie positief: ze wordt bij meer dan 77% van de exporterende bedrijven als gunstig gezien.  Dat is de sterkte prestaties sinds de start van de economische barometer.  Ongeveer 23% beschouwt zijn positie als neutraal.  Voor het eerst waardeert geen van de respondenten zijn buitenlandse orderpositie als negatief.  Vorig kwartaal waren de verwachtingen nochtans lager maar de vrees is dus onterecht gebleken. De verwachtingen voor de exportpositie waren toen lager door onder andere de onzekerheid over de impact van staal- en aluminiumprijzen en andere handelsbelemmeringen.   

Personeel
De personeelsbezetting is bij 64% van de bedrijven gelijk gebleven tegenover vorig kwartaal.  Dit is een lichte daling tegenover het vierde kwartaal: toen bleef het aantal personeelsleden bij 71% van de ondernemingen stabiel. Maar de toename van het aantal personeelsleden is hoger dan vorig kwartaal: bij 36% van de bedrijven was er een toename van het aantal medewerkers in loondienst, vorig kwartaal was dat bij 29% van de bedrijven het geval.   Net als in 2017 vonden er geen ontslagen om economische redenen plaats bij de respondenten. De opmerking dat het zeer moeilijk is om geschoold of personeel met de juiste mentaliteit te vinden, blijft wel terugkeren.  Alle initiatieven die overheden en beroepsfederaties nemen om dit probleem op te lossen, worden gretig verwelkomd. De vraag blijft wel of dit voldoende en snel genoeg een impact zal hebben op de Vlaamse arbeidsmarkt. 

Het aantal interimarbeiders is ongeveer gelijk gebleven:  in het vierde  kwartaal   bleef het aantal stabiel bij 71% (vorig kwartaal 73 %) en was er bij 10%  er een afname (vorig kwartaal: 7%).   Het aantal bedrijven dat met flexibele arbeidskrachten werkt, is in het vierde kwartaal licht gestegen: 67 % van de bedrijven deed een beroep op flexibele arbeidskrachten.  In het derde kwartaal werkte 65% met uitzendkrachten.  Bij 14% van deze bedrijven gaat het om meer dan tien uitzendkrachten.

Het aantal bedrijven dat openstaande vacatures heeft, stijgt opnieuw:  55 % van de respondenten geeft aan dat er nieuwe personeelsleden gezocht worden.  Vorige kwartaal was dat het geval bij 49%.  Zowat alle bedrijven ervaren problemen bij de zoektocht naar nieuwe vaste medewerkers.  De opmerkingen en de lijst met gezochte profielen is net las vorige kwartalen heel uitgebreid: het gaat daarbij voornamelijk om technische en commerciële profielen, zoals CNC-deskundigen, frezers met ervaring,…Daarnaast worden vaak medewerkers met IT-competenties gezocht. Verder blijft men opmerken dat het steeds moeilijk is om mensen met zowel de juiste technische kwalificaties als de juiste attitude te vinden.  Sommige respondenten vermelden dat ze heel snel moeten beslissen om iemand aan te werven en andere vermelden dat ze minder kieskeurig zijn geworden in vereiste profielen. Dat betekent dat ze meer moeten investeren in interne opleiding.  Zowat 88% van de respondenten verwacht wel om de functies uiteindelijk binnen het half jaar te kunnen invullen.  Dat ligt iets hoger dan vorig kwartaal.  Het betekent desondanks wel dat ruim één op tien  bedrijven vreest dat ze openstaande vacatures niet binnen de zes maanden kunnen invullen.

Conclusie
De barometer toont een positieve situatie: toegenomen orderpositie in zowel binnen- als buitenland. De winstgevendheid van de prijzen is bovendien op een erg hoog niveau: voor 87% van de bedrijven zijn die winstgevend en bij 13% zijn ze voldoende om break-even te werken. Geen van de respondenten moet prijzen hanteren die verlieslatend zijn. Personeel vinden blijft voor vele bedrijven een uitdaging. De Nederlandse Koninklijke Metaalunie merkt op dat er genoeg personeel moet zijn om de gestegen orders te kunnen verwerken.  Bert Jaarsma, Directeur Organisatie: “De orderportefeuille van de bedrijven is goed gevuld en de bedrijfsresultaten verbeteren. De vraag is hoe we al die orders op tijd gereed krijgen. Het personeelstekort in onze sector begint steeds meer te knellen”.  Uit de opmerkingen van respondenten blijkt dat het in België eveneens een probleem blijft om personeel te vinden om de groei te ondersteunen.